By Berry van Sonsbeek, juli 2019
In het bedrijfsleven is er minder discussie over de kostprijs van producten, dan in de pensioensector over de kostprijs van pensioenuitkeringen. Je kunt lang discussiëren over het waarom van dit verschil, maar het heeft iets vreemds in zich. Als een bedrijf wil rekenen met een kostprijs die lager is dan de daadwerkelijke kostprijs en daarmee kunstmatig (al dan niet tijdelijk) winst genereert, zal iedere accountant gaan steigeren. Er volgen mogelijk zelfs discussies over gebrek aan goed bestuur. Als we in de pensioensector zouden mogen rekenen met een hogere rekenrente dan door wetenschappers en een deskundige commissie zijn vastgesteld, dan zijn er ineens minder mensen die steigeren. Dit terwijl we feitelijk hetzelfde doen.
Door het hanteren van een afwijkende hogere rekenrente dan door de commissie parameters vastgesteld creëren we kunstmatige een positiever beeld van de werkelijkheid. Hierdoor hebben we meer ruimte om pensioenen te verhogen, of minder kans dat we pensioenen hoeven te verlagen.
Feitelijk herverdelen we met een verhoging van de rekenrente geld van toekomstige generaties naar nu. Hoe eerlijk en verstandig is dat?
Laat ik dit aan de hand van een eenvoudig voorbeeld proberen uit te leggen. Stel een pensioenfonds heeft 1 miljard Euro als bezittingen. De waarde van alle toekomstige pensioenuitkeringen is op basis van de door de commissie parameters vastgestelde rekenrente ook 1 miljard Euro. Iedereen blij zou je zeggen. Het pensioenfonds is daarmee in staat alle toekomstige pensioenuitkeringen te voldoen.
Stel nu dat het pensioenfonds gaat rekenen met een hogere rekenrente, en daarmee wordt de waarde van alle toekomstige pensioenuitkeringen gelijk aan 950 miljoen Euro. Dan zou het pensioenfonds ineens 50 miljoen Euro meer aan bezittingen hebben dan nodig om de toekomstige pensioenen uit te kunnen betalen.
Dat is mooi! Het bestuur besluit de pensioenen te verhogen zodat de deelnemers een toeslag krijgen om gecompenseerd te worden voor de inflatie. Die verhoging kost 50 miljoen (ofwel het bedrag dat het pensioenfonds over heeft door te rekenen met een hogere rekenrente wordt verdeeld over de deelnemers). De gepensioneerden zien dit ook meteen terug in de vorm van een hogere uitkering die zij per maand van het pensioenfonds ontvangen.
Als nu na een aantal jaren blijkt dat het pensioenfonds niet in staat is geweest om daadwerkelijk het rendement te halen dat gelijk is aan de hogere rekenrente (die dus hoger is dan de veilige rekenrente die het pensioenfonds op de markt ook had kunnen krijgen) dan zal het pensioenfonds op enig moment niet voldoende middelen hebben om de toekomstige pensioenen uit te keren. En daarmee zal het op dat moment de pensioenen moeten verlagen. De deelnemers die dan van hun pensioen gaan genieten hebben daar last van in de vorm van een verlaging van hun uitkering. De deelnemers die inmiddels al zijn overleden en hebben mogen genieten van een hoger pensioen, hebben daar (wat dat betreft) geen last van.
Dit noemen ze ook wel het herverdelen van pensioenen over generaties door te rekenen met een andere rekenrente.
De werkelijkheid is een stuk complexer. De praktijk leert wel dat ik dit nog uit kan leggen aan mijn familie en vrienden en dat er dan ook nog mensen zijn die het kunnen volgen en begrijpen.
Mijn mening is dat je niet moet tornen aan de rekenrente die door de commissie parameters in al zijn wijsheid en deskundigheid is vastgesteld. Het is de gezonde basis voor de kostprijsberekeningen van de pensioenen. En geeft ook de meest zuivere weergave van de waarde van de toekomstige verplichting om pensioenen uit te kunnen blijven keren. Ik sta volledig achter de benadering dat je van daaruit moet werken aan een evenwichtige methode om pensioenen te verhogen in goede tijden en te verlagen in slechte tijden.
Laten we daar de discussie over voeren! Een pensioenfonds is net als een bedrijf. Je moet het bedrijf op een gezonde manier besturen om ook op lange termijn een financieel gezond bedrijf te hebben, en ook dan nog de pensioenen uit te kunnen keren waarvoor door werkgevers en werknemers premie is betaald. En dat betekent ook dat we ons geen zand in de ogen moeten laten strooien door te rekenen met een rekenrente die hoger is dan de marktrente. Daarmee geven we kunstmatig een gunstiger beeld van de werkelijkheid.
Copyright 2019. LETS TALK ABOUT PENSIONS